Mục lục
Giới thiệu về Tiêu chuẩn JIS
JIS là viết tắt của Japanese Industrial Standards – Tiêu chuẩn Công nghiệp Nhật Bản. Đây là hệ thống các tiêu chuẩn quốc gia của Nhật Bản được phát triển và công bố bởi JSA – Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Nhật Bản.
Quá trình chuẩn hóa được điều phối bởi Ủy ban Tiêu chuẩn Công nghiệp Nhật Bản (JISC) và được xuất bản bởi Hiệp hội Tiêu chuẩn Nhật Bản (JSA).
Tiêu chuẩn JIS bao gồm các tiêu chuẩn kỹ thuật áp dụng cho hàng hoá, sản phẩm, quy trình, dịch vụ, phương pháp thử nghiệm và đo lường chất lượng. Tiêu chuẩn JIS được áp dụng rộng rãi ở Nhật Bản và một số nước, vùng lãnh thổ châu Á trong đó có Việt Nam.
Ví dụ, trong ngành công nghiệp thép, các ống thép vuông (nhỏ hơn 200mm vuông) tuân theo tiêu chuẩn JIS G 3466 Carbon Steel Square và Rectangular Tubes for General Structure (STKR400 và STKR490)
Lịch sử hình thành và phát triển
Trong thời kỳ Meiji, các doanh nghiệp tư nhân chịu trách nhiệm đưa ra các tiêu chuẩn, mặc dù chính phủ Nhật Bản cũng có các tiêu chuẩn và tài liệu đặc tả cho mục đích mua sắm cho một số bài viết nhất định, chẳng hạn như vũ khí.
Những tiêu chuẩn này được tổng hợp để tạo thành một tiêu chuẩn chính thức, Tiêu chuẩn Kỹ thuật Nhật Bản, vào năm 1921. Trong Thế chiến II, các tiêu chuẩn đơn giản hóa được thiết lập để tăng sản lượng vật liệu.
Hiệp hội Tiêu chuẩn Nhật Bản hiện tại được thành lập vào năm 1946, một năm sau khi Nhật Bản thất bại trong Thế chiến II. Quy định của Ủy ban Tiêu chuẩn Công nghiệp Nhật Bản được ban hành vào năm 1946 và các tiêu chuẩn mới được hình thành. Luật Chuẩn hóa Công nghiệp được ban hành vào năm 1949, đó là nền tảng pháp lý cho Tiêu chuẩn Công nghiệp Nhật Bản hiện tại.
Tiêu chuẩn JIS được hình thành từ năm 1945 sau thế chiến thứ 2 để thống nhất các tiêu chuẩn công nghiệp tại Nhật Bản. Ban đầu chỉ tập trung vào một số ngành như kim loại, dệt may, gốm sứ. Đến năm 1949 mới có cơ quan chuyên trách là JISC.
Đến năm 1962, tổ chức tiêu chuẩn hoá Nhật Bản JSA được thành lập và đảm nhiệm nhiệm vụ xây dựng, công bố tiêu chuẩn JIS. Hiện nay, tiêu chuẩn JIS đã mở rộng sang nhiều ngành công nghiệp như cơ khí, điện, điện tử, công nghệ thông tin, hóa chất, dược phẩm…
Đặc điểm của tiêu chuẩn JIS
- Tính tự nguyện: Việc áp dụng tiêu chuẩn JIS không bắt buộc mà mang tính tự nguyện. Tuy nhiên, để xuất khẩu sang Nhật Bản thì việc đáp ứng tiêu chuẩn JIS là cần thiết.
- Xây dựng dựa trên thỏa thuận: Tiêu chuẩn JIS được xây dựng dựa trên sự thống nhất, đồng thuận giữa các bên liên quan như doanh nghiệp, hiệp hội ngành nghề, chính phủ.
- Cập nhật thường xuyên: Các tiêu chuẩn JIS được rà soát và cập nhật 5 năm một lần để đảm bảo tính phù hợp và tiên tiến.
- Tham khảo tiêu chuẩn quốc tế: Tiêu chuẩn JIS dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ hiện đại, tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, IEC.
Phân loại tiêu chuẩn JIS
Các tiêu chuẩn được đặt tên theo định dạng “JIS B 7516:2005”, trong đó B biểu thị sự phân chia nhóm, theo sau là bốn chữ số chỉ định khu vực (năm chữ số cho các tiêu chuẩn tương ứng với ISO) và bốn chữ số cuối cùng chỉ định năm sửa đổi. Ví dụ:
- JIS G 3101 – Thép cuộn cho kết cấu chung
- JIS H 2107 – Kẽm thỏi
- JIS X 0221-1:2001 – Tiêu chuẩn quốc gia Nhật Bản tương ứng với ISO 10646
Các tiêu chuẩn JIS được phân loại theo các nhóm chủ đề sau:
- Nhóm A – Xây dựng và kiến trúc
- Nhóm B – Cơ khí
- Nhóm C – Điện tử và kỹ thuật điện
- Nhóm D – Kỹ thuật ô tô
- Nhóm E – Đường sắt
- Nhóm F – Đóng tàu
- Nhóm G – Kim loại sắt và luyện kim
- Nhóm H – Kim loại màu và luyện kim
- Nhóm K – Hóa học công nghiệp
- Nhóm L – Dệt may
- Nhóm M – Khai khoáng
- Nhóm P – Giấy và bột giấy
- Nhóm Q – Hệ thống quản lý
- Nhóm R – Gốm sứ
- Nhóm S – Đồ gia dụng
- Nhóm T – Thiết bị y tế
- Nhóm W – Hàng không vũ trụ
- Nhóm X – Xử lý thông tin
- Nhóm Z – Tổng hợp
Như vậy, tiêu chuẩn JIS bao phủ hầu hết các lĩnh vực công nghiệp quan trọng của Nhật Bản. Tiêu chuẩn JIS đã đóng vai trò quan trọng trong quá trình phát triển công nghiệp và nâng cao năng lực cạnh tranh của Nhật Bản. Việc tuân thủ các tiêu chuẩn JIS giúp các sản phẩm Nhật Bản luôn đảm bảo được chất lượng, đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường.
Kết luận
Qua hơn 70 năm phát triển, tiêu chuẩn JIS đã trở thành hệ thống tiêu chuẩn quốc gia uy tín, góp phần quan trọng vào sự phát triển kinh tế – công nghiệp vượt bậc của Nhật Bản. Tiêu chuẩn Nhật Bản có thế so sánh tương đương với Tiêu chuẩn Đức DIN hay các Tiêu chuẩn Hoa Kỳ.
Việc tiếp tục hoàn thiện và mở rộng tiêu chuẩn JIS là hết sức cần thiết để đáp ứng xu thế toàn cầu hóa và cuộc Cách mạng Công nghiệp 4.0 đang diễn ra mạnh mẽ.
Nguồn tham khảo:
