Hiệu suất năng lượng – tiết kiệm điện

Thay vì tiếp tục sử dụng các thiết bị hoặc quy trình với hiệu suất thấp, chúng ta nên xem xét các phương án thay thế để đạt được hiệu suất tối đa và tăng cường hiệu quả hoạt động của hệ thống. Việc thay thế có thể bao gồm việc sử dụng công nghệ mới, cải tiến quy trình sản xuất, hoặc đầu tư vào các thiết bị hoạt động tốt hơn để đảm bảo rằng sản phẩm hoặc dịch vụ của chúng ta đáp ứng được yêu cầu và nhu cầu của khách hàng một cách tối ưu.

Hiệu suất nên hiểu thế nào?

Trong lĩnh vực điện, có hai khái niệm quan trọng mà bạn cần phải biết là công suất và hiệu suất. Hai khái niệm này có ý nghĩa và cách tính khác nhau như sau:

• Công suất (Power) là khả năng của một thiết bị điện thực hiện công việc trong một đơn vị thời gian. Công suất được đo bằng watt (W), tức là số joule (J) năng lượng mà thiết bị tiêu thụ trong một giây (s). Công suất cho biết mức độ tiêu thụ năng lượng của thiết bị điện. Ví dụ, một máy sấy tóc có công suất 1000W sẽ tiêu thụ 1000J năng lượng trong mỗi giây khi hoạt động.
• Hiệu suất (Efficiency) là tỷ lệ phần trăm giữa lượng năng lượng hữu ích mà một thiết bị điện sử dụng được và lượng năng lượng tổng cộng mà nó tiêu thụ. Hiệu suất được tính bằng công thức:

H% = Po/Pi

Trong đó:

• H là hiệu suất (không có đơn vị hoặc tính bằng phần trăm)
• Po là công suất đầu ra (W), tức là lượng năng lượng hữu ích mà thiết bị sử dụng được
• Pi là công suất đầu vào (W), tức là lượng năng lượng tổng cộng mà thiết bị tiêu thụ

Hiệu suất cho biết mức độ sử dụng năng lượng của thiết bị điện. Càng cao hiệu suất của một thiết bị điện, năng lượng được sử dụng càng lớn và số tiền điện năng tiêu thụ càng ít.

Ví dụ, một tủ lạnh có hiệu suất 80% sẽ sử dụng được 80% năng lượng điện mà nó tiêu thụ để duy trì nhiệt độ trong tủ. Tủ lạnh ngày nay sử dụng công nghệ mới như Inverter nên tiệu thụ ít điện hơn mà lại lành hơn các tủ lạnh 10 năm trước.

Như vậy, bạn có thể thấy rằng công suất và hiệu suất là hai khái niệm khác nhau nhưng liên quan chặt chẽ đến nhau. Công suất là một đại lượng đo lường sức mạnh của một thiết bị điện, trong khi hiệu suất là một đại lượng đo lường hiệu quả của việc sử dụng năng lượng của thiết bị đó.

Việc hiểu rõ sự khác nhau giữa hai khái niệm này có thể giúp cho bạn lựa chọn thiết bị điện phù hợp và tiết kiện năng lượng.

Ví dụ, khi chọn mua một máy giặt, bạn không chỉ xem xét công suất, khối lượng có thế giặt của nó, mà còn xem xét hiệu suất của nó để biết máy giặt có tiêu thụ nhiều hay ít điện năng, hao nước thế nào, có nhiều chức nàng đế tối ưu việc giặt cho từng loại như quần áo móng quần áo dày, chăn mền, ga giường…

Yếu tố ảnh hưởng đến Hiệu suất thiếp bị

Có nhiều yếu tố có thể làm cho một thiết bị điện có hiệu suất thấp hơn những thiết bị khác. Dưới đây là một số nguyên nhân chính:

• Thiết kế: Thiết kế của một thiết bị điện có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của nó. Nếu thiết kế không tối ưu hoặc không đúng chuẩn, thiết bị sẽ tiêu thụ năng lượng nhiều hơn để hoạt động và do đó có hiệu suất thấp hơn. Ví dụ, nếu một quạt điện có cánh quạt quá lớn hoặc quá nhỏ so với kích thước của động cơ quạt, nó sẽ không tạo ra luồng gió đủ mạnh và có hiệu suất thấp hơn.
• Chất lượng linh kiện: Chất lượng linh kiện sử dụng trong thiết bị điện cũng ảnh hưởng đến hiệu suất của nó. Nếu các linh kiện được sử dụng không đạt chất lượng tốt hoặc không đúng chuẩn, thiết bị sẽ không hoạt động tối ưu và có hiệu suất thấp hơn. Ví dụ, nếu một bình nước nóng sử dụng các linh kiện rẻ tiền hoặc không chịu được nhiệt độ cao, nó sẽ không giữ được nhiệt độ nước ổn định, chính xác và có hiệu suất thấp hơn. Đôi khi nhanh hỏng và gây nguy hiểm cho người dùng. Gián tiếp gây phát sinh chi phí sữa chữa và mất an toàn.
• Tuổi thọ: Một số thiết bị điện khi sử dụng trong thời gian dài có thể bị mòn hoặc hư hỏng. Khi thiết bị bị hư hỏng, hiệu suất của nó cũng có thể giảm đi, do đó nó tiêu thụ nhiều năng lượng hơn để hoạt động và có hiệu suất thấp hơn. Ví dụ, nếu một máy tính xách tay bị chai pin, lâu không được bão dường, nó sẽ không hoạt động được lâu và có hiệu suất thấp hơn. Hay như các máy lạnh cũ, bị hao mòn các tấm tảng nhiệt, đường ổng ga nghẹt, các cảm biến nhiệt độ không còn chính xác, gây hao rất nhiều điện.
• Công nghệ: Các thiết bị điện sử dụng công nghệ càng mới càng có khả năng có hiệu suất cao hơn. Nếu một thiết bị điện không sử dụng công nghệ tiên tiến nhất, nó có thể có hiệu suất thấp hơn so với các thiết bị sử dụng công nghệ mới. Ví dụ, nếu một tivi sử dụng công nghệ LCD cũ, hay plasma cũ nó sẽ tiêu thụ nhiều điện năng hơn và có hiệu suất thấp hơn so với một tivi sử dụng công nghệ OLED mới.
• Sử dụng: Cách sử dụng thiết bị điện cũng ảnh hưởng đến hiệu suất của nó. Ví dụ, nếu một máy lạnh được sử dụng trong phòng không được cách nhiệt tốt, nó sẽ phải hoạt động nhiều hơn để làm mát phòng, dẫn đến tiêu thụ năng lượng nhiều hơn và có hiệu suất thấp hơn. Hoặc không được vệ sinh định kỳ, làm giảm hiệu suất tảng nhiềt của bộ nóng-lạnh làm máy chạy nhiều hơn để bù nhiệt làm hao thêm điện.
• Điều kiện hoạt động: Một số thiết bị điện có hiệu suất thấp hơn vì điều kiện hoạt động của chúng không phù hợp. Ví dụ, nếu một máy bơm lên cao được sử dụng trong môi trường có áp suất nước thấp hơn hoặc cao hơn so với mức độ thiết kế, nó sẽ hoạt động không hiệu quả và có hiệu suất thấp hơn.

Có những thiết bị điện nào có hiệu suất cao?

công nghệ Inverter được sử dụng hầu hết trong các thiết bị điện hiện nay vì hiệu suất nó mang lại và giá thành ngày càng rẻ, đến các thiết bị đơn giản cũng dùng các điều khiển điện tử kiển inverter. Dưới đây là một số ví dụ:

• Máy điều hòa: Máy điều hòa mới dùng các công nghệ inverter. Tiết kiệm đến 30% điện năng và lạnh hơn so với các loại máy đời cũ hơn không có công nghệ inverter. Đây là một thiết bị phổ biến nhất và được dùng phổ biến nhất ở hầu hết các nước.
• Máy rửa chén: Máy rửa chén sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ của bơm nước và động cơ, giúp tiết kiệm điện năng và nước. Ví dụ, một máy rửa chén Inverter có thể tiết kiệm được khoảng 30% điện năng và 40% nước so với một máy rửa chén thường.
• Máy hút bụi: Máy hút bụi sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ động cơ, giúp tiết kiệm điện năng và giảm thiểu độ ồn. Ví dụ, một máy hút bụi Inverter có thể tiết kiệm được khoảng 40% điện năng và giảm được khoảng 10 dB độ ồn so với một máy hút bụi thường.
• Máy sấy tóc: Một số máy sấy tóc hiện đại sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ quạt và động cơ, giúp tiết kiệm điện năng và giảm thiểu độ ồn. Ví dụ, một máy sấy tóc Inverter có thể tiết kiệm được khoảng 20% điện năng và giảm được khoảng 5 dB độ ồn so với một máy sấy tóc thường.
• Máy massage: Một số máy massage cũng sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ động cơ và giảm thiểu độ ồn. Ví dụ, một máy massage Inverter có thể tiết kiệm được khoảng 15% điện năng và giảm được khoảng 8 dB độ ồn so với một máy massage thường.
• Máy khoan: Một số máy khoan sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ động cơ và tiết kiệm điện năng. Ví dụ, một máy pin khoan không chổi than, dùng mạch Inverter điều khiển có thể tiết kiệm được khoảng 25% điện năng và hoạt động hiệu quả hơn, lâu hơn so với một máy khoan pin thường.
• Máy nén khí: Máy nén khí sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ động cơ dựa theo áp suất, tần suất suy giảm và thời gian thiết lập sẵn sẽ tiết kiệm điện năng. Ví dụ, một máy nén khí Inverter có thể tiết kiệm được khoảng 35% điện năng và hoạt động ổn định hơn so với một máy nén khí thường.
• Máy ép chậm: Một số máy ép chậm sử dụng công nghệ Inverter để điều chỉnh tốc độ ng cơ và tiết kiệm điện năng. Có thể tiết kiệm được khoảng 20% điện năng và xay nhuyễn, đều hơn so với một máy xay sinh tố thường.

Có những điều cần lưu ý khi sử dụng thiết bị điện có công nghệ Inverter không?

Các thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter giúp tiết kiệm năng lượng và giảm thiểu độ ồn, tuy nhiên, để tận dụng tối đa hiệu quả của công nghệ này và bảo vệ thiết bị, người dùng cần lưu ý những điều sau:

• Sử dụng đúng cách: Người dùng nên đọc kỹ hướng dẫn sử dụng của thiết bị để sử dụng đúng cách và tránh gây hư hỏng thiết bị. Ví dụ, khi sử dụng máy giặt Inverter, người dùng nên chọn chế độ giặt phù hợp với loại quần áo và khối lượng tải để máy giặt hoạt động hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.
• Bảo trì định kỳ: Người dùng nên bảo trì và vệ sinh thiết bị định kỳ để đảm bảo hiệu quả hoạt động và tuổi thọ của thiết bị. Việc vệ sinh bụi bẩn và thay thế bộ lọc thường xuyên giúp cho thiết bị hoạt động tốt và giảm thiểu độ ồn.
  Ví dụ, khi sử dụng máy lạnh Inverter, người dùng nên vệ sinh bộ lọc không khí mỗi tháng và kiểm tra gas mỗi năm để máy lạnh hoạt động hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.
• Điều chỉnh nhiệt độ và tốc độ đúng cách: Thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter thường được thiết kế để điều chỉnh nhiệt độ và tốc độ linh hoạt. Người dùng cần điều chỉnh đúng cách để đảm bảo hiệu quả hoạt động và tiết kiệm năng lượng.
  Ví dụ, khi sử dụng quạt trần Inverter, người dùng có thể điều chỉnh tốc độ quay của quạt theo nhu cầu của mình để tạo ra luồng gió phù hợp và tiết kiệm điện năng.
• Sử dụng điện năng ổn định: Thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter yêu cầu nguồn điện ổn định. Nếu nguồn điện không ổn định, thiết bị có thể hoạt động không hiệu quả hoặc bị hư hỏng.
  Ví dụ, khi sử dụng máy chiếu Inverter, người dùng nên sử dụng ổn áp để cung cấp nguồn điện ổn định cho máy chiếu và tránh gây hư hỏng cho máy chiếu do biến áp cao hoặc thấp.
• Điều chỉnh đúng áp suất và lưu lượng của máy bơm: Nếu bạn sử dụng máy bơm điện sử dụng công nghệ Inverter, hãy đảm bảo áp suất và lưu lượng được điều chỉnh đúng cách để đảm bảo hiệu quả hoạtđộng của máy và tiết kiệm năng lượng.
  Ví dụ, khi sử dụng máy bơm Inverter để tưới cây, bạn có thể điều chỉnh áp suất và lưu lượng của máy theo yêu cầu của từng loại cây để tưới cây hiệu quả và tiết kiệm nước.
• Lắp đặt đúng vị trí: Thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter yêu cầu lắp đặt đúng vị trí và không bị che khuất để đảm bảo thông gió và giảm thiểu độ ồn.
  Ví dụ, khi lắpđặt tủ lạnh Inverter, bạn nên để tủ lạnh cách tường ít nhất 10 cm và không để gần các nguồn nhiệt như bếp hay ánh sáng mặt trời để tủ lạnh hoạt động hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.
• Không để thiết bị hoạt động quá tải: Nếu thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter hoạt động quá tải, nó có thể gây hư hỏng thiết bị và giảm tuổi thọ của nó. Người dùng cầnđảm bảo rằng thiết bị hoạt động trong phạm vi công suất được chỉ định.
• Ví dụ, khi sử dụng máy xay sinh tố Inverter, bạn không nên xay quá nhiều nguyên liệu hay xay quá lâu để tránh gây quá tải cho máy xay sinh tố.
• Lưu ý đến thời tiết và môi trường: Thiết bị điện sử dụng công nghệ Inverter cần được bảo vệ khỏi những tác động của thời tiết và môi trường như nước mưa, bụi bẩn,độ ẩm cao, và nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp. Người dùng nên lưu ý và bảo vệ thiết bị khỏi những tác động này để đảm bảo hiệu quả hoạt động và tuổi thọ của thiết bị.
  Ví dụ, khi sửdụng máy khoan Inverter, bạn không nên khoan trong môi trường có chứa chất kiềm hay axit để tránh gây hư hỏng cho máy khoan.

Dán nhãn năng lượng ở Việt Nam

Dán nhãn năng lượng là một biện pháp quản lý nhà nước nhằm khuyến khích sản xuất và tiêu dùng các thiết bị sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả. Dán nhãn năng lượng cung cấp cho người tiêu dùng thông tin về mức độ tiêu thụ năng lượng và hiệu suất năng lượng của các thiết bị, giúp người tiêu dùng có thể lựa chọn các thiết bị tiết kiệm năng lượng hơn.

Theo Luật Sử dụng Năng Lượng Tiết Kiệm và Hiệu Quả, từ ngày 1/1/2013, các nhà sản xuất, nhập khẩu phải dán nhãn năng lượng cho một số thiết bị sử dụng năng lượng trong gia đình và công nghiệp. Nhóm thiết bị công nghiệp bao gồm biến áp phân phối và động cơ điện.

Các tiêu chuẩn năng lượng của Việt Nam được dựa trên các tiêu chuẩn quốc tế, trong khi các mức hiệu suất năng lượng được quy định bởi Bộ Công Thương. Việc kiểm tra tại các phòng thí nghiệm được chỉ định bởi Bộ Công Thương là bắt buộc. Để được dán nhãn năng lượng, các thiết bị phải đáp ứng tiêu chuẩn hiệu suất năng lượng tối thiểu (MEPS) được quy định bởi Bộ Công Thương trong các tiêu chuẩn năng lượng tương ứng.

Có hai loại nhãn năng lượng: nhãn so sánh và nhãn chứng nhận.

• Nhãn so sánh cung cấp thông tin về mức tiêu thụ năng lượng, hiệu quả và các thông tin khác để giúp người tiêu dùng chọn các thiết bị và phương tiện tiết kiệm năng lượng.
• Nhãn chứng nhận chỉ ra một biểu tượng tiết kiệm năng lượng (còn gọi là Viet Energy Star) và chứng tỏ thiết bị hoặc phương tiện đạt hoặc vượt qua Hiệu Suất Năng Lượng Cao (HEP) được quy định bởi Bộ Công Thương.

Tóm lại, công suất và hiệu suất là hai khái niệm cơ bản trong lĩnh vực điện, chúng có sự khác nhau nhưng liên quan chặt chẽ đến nhau. Hiểu rõ sự khác nhau giữa hai khái niệm này có thể giúp bạn chọn lựa và sử dụng thiết bị điện một cách hiệu quả.