Mục lục
- 1 Giới thiệu về IEC
- 2 Hệ thống chứng nhận của IEC
- 3 Cấu trúc tiêu chuẩn IEC
- 4 Số hiệu của các tiêu chuẩn IEC
- 5 Các tiêu chuẩn của IEC được áp dụng thế nào?
- 6 Tầm quan trọng của các tiêu chuẩn IEC
- 7 Quy trình phát triển tiêu chuẩn IEC
- 8 Tính tương thích và an toàn của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử
- 9 Đóng góp của các tiêu chuẩn IEC trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế và phát triển kinh tế
- 10 Các tiêu chuẩn tương đương
- 11 Tiêu chuẩn IEC tại Việt Nam
- 12 Sự khác nhau của tiêu chuẩn EIC và các tiêu chuẩn khác
Giới thiệu về IEC
IEC là viết tắt của International Electrotechnical Commission, Ủy ban Kỹ thuật Điện Quốc Tế. Ban hành, quản lý Tiêu chuẩn IEC, thường hay gọi là Tiêu chuẩn Kỹ Thuật Điện Quốc Tế. Tiêu chuẩn IEC đảm bảo rằng các sản phẩm và dịch vụ điện được sản xuất và cung cấp đáp ứng các yêu cầu an toàn và hiệu suất. Nó bao gồm các tiêu chuẩn về các thiết bị điện, phần mềm điều khiển, hệ thống điều khiển tự động, và các tiêu chuẩn liên quan đến an toàn điện.
IEC được thành lập vào năm 1906 bởi các nhà khoa học và kỹ sư hàng đầu thế giới, nhằm thúc đẩy sự hợp tác và tiêu chuẩn hóa trong lĩnh vực Điện- Điện tử. Trong hơn một thế kỷ qua, IEC đã đóng góp rất nhiều cho sự phát triển của khoa học và công nghệ điện và điện tử, cũng như ứng dụng của chúng trong các lĩnh vực khác nhau như y tế, giao thông, năng lượng, viễn thông và môi trường.
Sứ mệnh của IEC là phát triển và xuất bản các tiêu chuẩn quốc tế về kỹ thuật điện và điện tử, nhằm đảm bảo tính tương thích, an toàn, hiệu quả và bền vững của các sản phẩm, hệ thống và dịch vụ liên quan.
Vai trò của IEC là làm cầu nối giữa các bên có liên quan, bao gồm các cơ quan chính phủ, các tổ chức phi chính phủ, các doanh nghiệp, các nhà nghiên cứu và người tiêu dùng, để thống nhất các yêu cầu kỹ thuật và thị trường cho lĩnh vực điện và điện tử.
Hệ thống chứng nhận của IEC
Các hệ thống này được thiết lập bởi IEC để đảm bảo rằng các thiết bị và linh kiện điện và điện tử đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn, hiệu suất và tuân thủ các quy định pháp luật.
- IECEE (IEC System for Conformity Testing and Certification of Electrotechnical Equipment and Components) là hệ thống của IEC về kiểm tra và chứng nhận tuân thủ của các thiết bị và linh kiện điện. Hệ thống này giúp đảm bảo rằng các thiết bị và linh kiện điện đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn, hiệu suất và tuân thủ các quy định pháp luật. https://www.iecee.org/
- IECQ (IEC Quality Assessment System for Electronic Components) là hệ thống của IEC về đánh giá chất lượng các linh kiện điện tử. Hệ thống này giúp đảm bảo rằng các linh kiện điện tử đáp ứng các tiêu chuẩn về chất lượng, độ tin cậy và an toàn. https://www.iecq.org/
- IECEx (IEC System for Certification to Standards Relating to Equipment for Use in Explosive Atmospheres) là hệ thống của IEC về chứng nhận các thiết bị và linh kiện dùng trong môi trường nguy hiểm cháy nổ. Hệ thống này giúp đảm bảo rằng các thiết bị và linh kiện này đáp ứng các tiêu chuẩn về an toàn và chất lượng khi sử dụng trong môi trường cháy nổ. https://www.iecex.com/
- IECRE (IEC System for Certification to Standards Relating to Equipment for Use in Renewable Energy Applications) là hệ thống chứng nhận của Tổ chức Tiêu chuẩn Hóa Quốc tế (International Electrotechnical Commission – IEC) cho các thiết bị sử dụng trong các ứng dụng năng lượng tái tạo, bao gồm điện mặt trời, gió, thủy điện, nhiên liệu sinh học và năng lượng địa nhiệt. https://www.iecre.org/
Cũng lưu ý rằng, Tiêu chuẩn ISO/IEC là sự hợp tác của ISO và IEC để phát triển chung các tiêu chuẩn quốc tế. Thế nên có thể xem khi các tiêu chuẩn có dạng ISO/IEC đều thuộc cả ISO và IEC.
Cấu trúc tiêu chuẩn IEC
Tiêu chuẩn IEC là các tài liệu kỹ thuật được phát triển bởi các chuyên gia từ nhiều quốc gia khác nhau, thông qua một quy trình tiêu chuẩn hóa quốc tế. Các tiêu chuẩn IEC cung cấp các hướng dẫn, quy tắc hoặc định nghĩa được sử dụng để thiết kế, sản xuất, lắp đặt, kiểm tra và chứng nhận, bảo trì và sửa chữa các thiết bị và hệ thống điện và điện tử.
Cấu trúc của một tiêu chuẩn IEC thường bao gồm các phần sau:
- Phần tiêu đề: Bao gồm số hiệu và tên của tiêu chuẩn.
- Phần giới thiệu: Giới thiệu về tiêu chuẩn và lĩnh vực áp dụng.
- Phần phạm vi: Mô tả phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn.
- Phần tham chiếu: Liệt kê các tiêu chuẩn khác được tham chiếu trong tiêu chuẩn này.
- Phần định nghĩa: Định nghĩa các thuật ngữ được sử dụng trong tiêu chuẩn.
- Phần yêu cầu: Mô tả các yêu cầu kỹ thuật cụ thể mà sản phẩm hoặc hệ thống cần đáp ứng để tuân thủ tiêu chuẩn.
- Phần kiểm tra: Mô tả các phương pháp kiểm tra để xác minh việc tuân thủ các yêu cầu của tiêu chuẩn.
Tiêu chuẩn IEC là các tài liệu kỹ thuật được phát triển bởi các chuyên gia từ nhiều quốc gia khác nhau, thông qua một quy trình tiêu chuẩn hóa quốc tế. Các tiêu chuẩn IEC cung cấp các hướng dẫn, quy tắc hoặc định nghĩa được sử dụng để thiết kế, sản xuất, lắp đặt, kiểm tra và chứng nhận, bảo trì và sửa chữa các thiết bị và hệ thống điện và điện tử.
Số hiệu của các tiêu chuẩn IEC
Các tiêu chuẩn IEC được đánh số theo một hệ thống phân cấp, với các số hiệu bắt đầu từ IEC 60000 trở lên. Cách đánh số mới của tiêu chuẩn IEC đưa ra trước năm 1997 là lấy 6000 cộng với số cũ. Các tiêu chuẩn này được phân loại theo lĩnh vực và chủ đề, và không được tổ chức theo một cấu trúc cố định.
Một số tiêu chuẩn IEC chung.
| IEC 60027 | Tiêu chuẩn về ký hiệu và đơn vị đo lường trong điện và điện tử |
| IEC 60034 | Tiêu chuẩn về động cơ điện xoay chiều |
| IEC 60034 | Tiêu chuẩn về động cơ điện xoay chiều |
| IEC 60038 | Tiêu chuẩn về điện áp tiêu chuẩn IEC |
| IEC 60041 | Tiêu chuẩn về đo lường lưu lượng và công suất của thủy điện |
| IEC 60044 | Tiêu chuẩn về biến dòng và biến áp đo lường |
| IEC 60050 | Từ điển quốc tế về điện và điện tử (IEV) |
| IEC 60051 | Tiêu chuẩn về đồng hồ đo điện trực tiếp và gián tiếp |
| IEC 60060 | Tiêu chuẩn về phương pháp thử điện áp cao |
| IEC 60076 | Tiêu chuẩn về máy biến áp điện lực |
| IEC 60204 | Tiêu chuẩn về an toàn của máy móc – Thiết bị điện, điều khiển điện và thiết bị điện tử |
| IEC 60309 | Tiêu chuẩn về ổ cắm điện công nghiệp |
| IEC 60364 | Tiêu chuẩn về lắp đặt điện trong các công trình xây dựng |
| IEC 60439 | Tiêu chuẩn về tủ điện công nghiệp và tủ phân phối điện |
| IEC 60529 | Tiêu chuẩn về độ kín của vỏ bảo vệ thiết bị điện |
| IEC 60601 | Tiêu chuẩn về an toàn và hiệu suất cơ bản của thiết bị y tế điện tử |
| IEC 60617 | Tiêu chuẩn về ký hiệu đồ họa cho các lược đồ mạch điện và điện tử |
| IEC 60730 | Tiêu chuẩn về an toàn của các thiết bị điều khiển tự động điện và điện tử cho hộ gia đình và các ứng dụng tương tự |
| IEC 60898 | Tiêu chuẩn về cầu dao tự động cho hộ gia đình và các ứng dụng tương tự |
| IEC 60947 | Tiêu chuẩn về thiết bị chuyển mạch điện lực và điều khiển điện lực |
| IEC 60950 | Tiêu chuẩn về an toàn của thông tin, thiết bị viễn thông và thiết bị công nghiệp sử dụng năng lượng điện |
| IEC 61000 | Tiêu chuẩn về khả năng chịu đựng nhiễu điện từ |
| IEC 61010 | Tiêu chuẩn về an toàn của thiết bị đo lường, điều khiển và sử dụng trong phòng thí nghiệm |
| IEC 61131 | Tiêu chuẩn về ngôn ngữ lập trình cho hệ thống điều khiển logic. |
Các tiêu chuẩn của IEC được áp dụng thế nào?
IEC phát triển và xuất bản các tiêu chuẩn quốc tế về kỹ thuật điện và điện tử theo một quy trình rõ ràng và minh bạch, dựa trên sự đóng góp của các thành viên từ hơn 170 quốc gia. Các tiêu chuẩn của IEC được xem xét và duyệt định kỳ để đảm bảo tính cập nhật và phù hợp với nhu cầu thực tế. Các tiêu chuẩn của IEC có tác dụng pháp lý khi được áp dụng bởi các cơ quan quản lý hoặc tham chiếu trong các hợp đồng hoặc thỏa thuận.
IEC phát triển tiêu chuẩn cho các lĩnh vực chính sau:
– Điện lực: Các tiêu chuẩn về sản xuất, truyền tải, phân phối và sử dụng điện năng.
– Điện tử: Các tiêu chuẩn về thiết bị, linh kiện và mạch điện tử.
– Điện tử thông tin: Các tiêu chuẩn về công nghệ thông tin, viễn thông và đa phương tiện.
– Điện tử y sinh: Các tiêu chuẩn về thiết bị y tế sử dụng điện hoặc điện từ.
– Điện tử đo lường: Các tiêu chuẩn về thiết bị đo lường, kiểm tra và kiểm soát.
– Điện tử an toàn: Các tiêu chuẩn về an toàn điện, an toàn cháy nổ và an toàn sinh học.
Tầm quan trọng của các tiêu chuẩn IEC
Tính tương thích và an toàn của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử
Đóng góp của các tiêu chuẩn IEC trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế và phát triển kinh tế
Các tiêu chuẩn IEC (International Electrotechnical Commission) là những tài liệu kỹ thuật được chấp nhận rộng rãi trên toàn thế giới, quy định về các yêu cầu kỹ thuật, đo lường, kiểm tra và chứng nhận cho các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử. Các tiêu chuẩn IEC có vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính tương thích và an toàn của các sản phẩm và giải pháp điện tử, cũng như trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế và phát triển kinh tế.
Quy trình phát triển tiêu chuẩn IEC
Một tiêu chuẩn quốc tế IEC chỉ được phát triển khi nhiều quốc gia thành viên của IEC sẵn sàng cử các chuyên gia làm việc cùng nhau và đồng ý về một giải pháp kỹ thuật có liên quan rộng rãi để tăng cường an toàn, hiệu quả hoặc độ tin cậy của một thiết bị điện nhất định.
IEC và ISO đang hợp tác để phát triển một công cụ phát triển tiêu chuẩn trực tuyến sẽ giải quyết các thách thức gặp phải ở các giai đoạn khác nhau. Giai đoạn thử nghiệm của dự án chủ yếu tập trung vào các tính năng chỉnh sửa của công cụ, để làm cho chúng phù hợp với công việc phát triển tiêu chuẩn
Tính tương thích và an toàn của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử
Tính tương thích là khả năng của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử hoạt động một cách hiệu quả và không gây ra sự cố hoặc nhiễu loạn cho nhau hoặc cho môi trường. Tính tương thích là một yếu tố quan trọng để đảm bảo hiệu suất, độ tin cậy và tuổi thọ của các sản phẩm và giải pháp điện tử. Các tiêu chuẩn IEC giúp thiết lập các nguyên tắc, phương pháp và tiêu chí để đánh giá tính tương thích của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử.
An toàn là khả năng của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử không gây ra nguy hiểm cho người sử dụng, người vận hành hoặc cho môi trường. An toàn là một yếu tố thiết yếu để bảo vệ sức khỏe, tính mạng và tài sản của người tiêu dùng, nhà sản xuất và nhà cung cấp. Các tiêu chuẩn IEC giúp xác định các yêu cầu, phương pháp và tiêu chí để đánh giá an toàn của các thiết bị, hệ thống và dịch vụ điện và điện tử.
Đóng góp của các tiêu chuẩn IEC trong việc thúc đẩy thương mại quốc tế và phát triển kinh tế
Các tiêu chuẩn IEC là những công cụ hỗ trợ cho việc giao dịch, hợp tác và cạnh tranh trên thị trường quốc tế. Giúp loại bỏ các rào cản kỹ thuật, hòa giải các sự khác biệt về quy định, nâng cao chất lượng và hiệu quả của các sản phẩm và giải pháp điện tử. Các tiêu chuẩn IEC cũng giúp tạo ra sự tin tưởng giữa các bên liên quan, từ nhà sản xuất, nhà cung cấp, nhà nhập khẩu, nhà xuất khẩu, nhà quản lý, nhà kiểm tra cho đến người tiêu dùng.
Các tiêu chuẩn IEC cũng có vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ phát triển kinh tế và xã hội của các nước và khu vực. Hỗ trợ thúc đẩy sự đổi mới, nâng cao năng lực sản xuất, tăng cường năng lực cạnh tranh, tạo ra các cơ hội kinh doanh và thị trường mới, góp phần vào việc tạo ra việc làm, thu nhập và phát triển bền vững.
Các tiêu chuẩn tương đương
Chỉ có tiêu chuẩn ISO cùng phát hành là tương đương. Còn lại các tiêu chuẩn khác có quy định cùng nhóm cụ thể về Điện – Điện tử những khác nhau theo nhiều cách, như phương pháp đánh giá, quy trình đánh giá, quy trình cấp chứng nhân và các quốc gia công nhận. Tuy nhiên, tiêu chuẩn IEC và ISO được công nhận quốc tế ở hầu hết các nước, có thể xem như tương đương tiêu chuẩn của quốc gia nước sở tại cho cùng nhóm sản phẩm được công nhận tiêu chuẩn,
- Tiêu chuẩn IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers): Tiêu chuẩn này được sử dụng chủ yếu tại Bắc Mỹ và châu Á. Nó bao gồm các tiêu chuẩn về thiết bị điện, hệ thống điện, phần mềm điều khiển và các giải pháp kỹ thuật khác trong lĩnh vực điện.
- Tiêu chuẩn ANSI (American National Standards Institute): Tiêu chuẩn này cũng được sử dụng tại Bắc Mỹ và châu Á. Nó bao gồm các tiêu chuẩn về thiết bị điện, hệ thống điện, phần mềm điều khiển và các giải pháp kỹ thuật khác trong lĩnh vực điện.
- Tiêu chuẩn DIN (Deutsches Institut für Normung): Tiêu chuẩn này được sử dụng chủ yếu tại Đức và các quốc gia châu Âu khác. Nó bao gồm các tiêu chuẩn về thiết bị điện, hệ thống điện, phần mềm điều khiển và các giải pháp kỹ thuật khác trong lĩnh vực điện.
- Tiêu chuẩn ISO (International Organization for Standardization): Đây là tổ chức quốc tế phi chính phủ chịu trách nhiệm đề xuất và phát triển các tiêu chuẩn về chất lượng, môi trường, an toàn và hiệu quả trong các ngành công nghiệp khác nhau, bao gồm ngành điện.
- Tiêu chuẩn NEC (National Electrical Code): Tiêu chuẩn này được phát triển tại Hoa Kỳ và được sử dụng để quy định các yêu cầu an toàn cho các hệ thống điện trong các tòa nhà và các công trình xây dựng.
- Tiêu chuẩn CE (Conformité Européene): Đây là tiêu chuẩn được áp dụng trong Liên minh châu Âu (EU) và yêu cầu các sản phẩm điện phải đáp ứng các yêu cầu an toàn, sức khỏe và môi trường được quy định bởi các quy định CE.
- Tiêu chuẩn NEMA (National Electrical Manufacturers Association): Đây là một tổ chức độc lập của Hoa Kỳ chuyên về việc phát triển và quản lý các tiêu chuẩn cho các sản phẩm điện, bao gồm các thiết bị điện gia dụng và công nghiệp.
- Tiêu chuẩn UL (Underwriters Laboratories): Đây là một tổ chức độc lập của Hoa Kỳ chuyên về việc thử nghiệm, chứng nhận và kiểm tra các sản phẩm điện để đảm bảo tính an toàn và hiệu quả của chúng.
Tiêu chuẩn IEC tại Việt Nam
Các tiêu chuẩn Việt Nam tương đương với tiêu chuẩn IEC được phát triển và quản lý bởi Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TCVN). Một số tiêu chuẩn Việt Nam tương đương với các tiêu chuẩn IEC bao gồm:
- Hệ thống lắp đặt điện của các tòa nhà: TCVN 7447:2004 (IEC 60364-1:2001)
- Hệ thống lắp đặt điện của các tòa nhà – Bảo vệ an toàn – Bảo vệ chống quá dòng: TCVN 7447-4-43:2004 (IEC 60364-4-41:2001)
- Dây trần sợi tròn xoắn thành các lớp đồng tâm: TCVN 6483:1999 (IEC 61089 hoặc IEC 1089) thay thế các tiêu chuẩn TCVN 5064:1994.
- Phương pháp thử với vật liệu cách điện và vỏ bọc: TCVN 6614:2000 (IEC 60811 hoặc IEC 811)
- Cáp điện lực cách điện bằng chất điện môi rắn có điện áp danh định từ 1 kV đến 30 kV: TCVN 5935 – 1995( IEC 502 – 1983)
Sự khác nhau của tiêu chuẩn EIC và các tiêu chuẩn khác
Tiêu chuẩn IEC khác với các tiêu chuẩn khác chủ yếu ở những khía cạnh sau:
- Phạm vi áp dụng: Tiêu chuẩn IEC áp dụng rộng rãi trên toàn thế giới và bao gồm đa dạng các loại thiết bị điện, hệ thống điện và giải pháp kỹ thuật khác.
- Quy trình phát triển: Tiêu chuẩn IEC được phát triển bởi một tổ chức quốc tế phi chính phủ, trong khi các tiêu chuẩn khác có thể được phát triển bởi các tổ chức chính phủ hoặc độc lập.
- Cấu trúc và nội dung: Tiêu chuẩn IEC có cấu trúc và nội dung được xây dựng từ đóng góp của các chuyên gia từ các quốc gia khác nhau và được thiết kế để đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn quốc tế.
- Các yêu cầu an toàn và bảo vệ môi trường: Tiêu chuẩn IEC có các yêu cầu an toàn và bảo vệ môi trường cụ thể và chi tiết để đảm bảo tính an toàn và bảo vệ môi trường cho các sản phẩm điện.
Với những khác biệt này, tiêu chuẩn IEC đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo tính an toàn, hiệu quả và độ tin cậy của các sản phẩm điện trên toàn thế giới, và được sử dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau của ngành điện.
Nguồn tham khảo:
