Ngành Quản lý công nghiệp là gì?
Ngành Quản lý công nghiệp là ngành kết hợp giữa kỹ thuật và quản lý trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp, và là ngành khoa học tích hợp các ứng dụng “mới” trong toàn bộ chuỗi giá trị cũng như vòng đời của sản phẩm và dịch vụ.
Nó được đặc trưng bởi cách tiếp cận đa ngành và xuyên ngành, vượt qua các ngành khoa học chính xác, khoa học kỹ thuật, hệ thống thông tin và khoa học xã hội, trong số những ngành khác. Hơn nữa, nó đặc biệt dành cho việc phân tích, thiết kế, cải thiện hiệu suất và kiểm soát các hệ thống tích hợp về con người, vật liệu, thiết bị và năng lượng..
Các lĩnh vực ứng dụng của nó là toàn bộ chuỗi giá trị và vòng đời của sản phẩm/dịch vụ, từ quá trình phát triển của chúng đến giai đoạn cuối đời của chúng.
Theo nghĩa này, nghiên cứu về IEM sẽ góp phần giúp các doanh nghiệp vượt qua mọi thách thức. Chủ đề trong IEM không chỉ là một chủ đề đa ngành rộng lớn; nó là một lĩnh vực liên ngành, và bao gồm quản lý hoạt động, quản lý chuỗi cung ứng, quản lý năng lượng, quản lý chất lượng, nghiên cứu hoạt động, mô hình hóa và mô phỏng, hệ thống thông tin, sản xuất tinh gọn và nhanh nhẹn, công nghiệp 4.0 và các phương pháp hỗ trợ ra quyết định, v.v.), phù hợp với sự cải tiến liên tục trong các hệ thống công nghiệp và dịch vụ.
Sự khác nhau Industrial Engineering and Management (IEM) và Industrial Management (IM)
Đừng nhầm lẫn khái niệm Industrial Engineering and Management (IEM) và Industrial Management (IM). Quản lý và Kỹ thuật Công nghiệp (IEM) và Quản lý công nghiệp (IM) là hai ngành áp dụng các phương pháp kỹ thuật để cải thiện các lĩnh vực khác nhau. Có thể trong bối cảnh của các trường tại Việt Nam sự dụng khái niệm “Quản trị công nghiệp” nhưng lại chỉ đến IEM chứ không phải IM. Có một ngành cũng tương đồng với IEM là Quản lý kỹ thuật – Engineering Management (EM) nhưng nó không phù hợp với xu hướng Công nghiệp 4.0 hiện tại, khi yếu tố quản lý cao hơn kỹ thuật.
- Quản lý công nghiệp của Đại Học Cần Thơ thì đạo tạo ra Kỹ Sư Quản lý công nghiệp tức IEM: https://tuyensinh.ctu.edu.vn/gioi-thieu-nganh/491-quan-ly-cong-nghiep
- Quản lý công nghiệp của Đại Học Bách Khoa Hà Nội thì đào tạo ra Cử Nhân Quản lý công nghiệp tức IM: https://sem.hust.edu.vn/chuan-dau-ra/4
- Quản lý công nghiệp của Đại Học Bách Khoa TP.HCM thì đào tạo ra Cử Nhân Quản lý công nghiệp tức IM http://www.aao.hcmut.edu.vn/index.php?route=catalog/nganh&hedaotao_id=9&khoa_id=15&nganh_id=24
Nên mình sẽ dựa vào các nguồn Tiếng Anh để hiểu rõ hơn, vì ngành này đã có lâu đời trên thế giới. Và với góc nhìn của mình khi nhìn nhận các xu hướng công nghiệp hiện nay, Quản lý và Kỹ thuật Công nghiệp (IEM) là khái niệm phù hợp nhất cho ngữ cảnh tại Việt Nam khi nói về Quản Lý Công Nghiệp. So sánh sự khác biệt chính để hiểu rõ hơn:
| Quản lý và Kỹ thuật Công nghiệp (IEM) | Quản lý công nghiệp (IM) |
| IEM nhấn mạnh vào kĩ thuật công nghiệp nhiều hơn, | IM tập trung nhiều vào quản trị kinh doanh. |
| IEM kết hợp kiến thức kỹ thuật với kinh doanh để tối ưu hóa quá trình sản xuất. | IM chú trọng nhiều hơn vào các khía cạnh quản lý. |
| IEM bao gồm nhiều môn học và kĩ năng kỹ thuật như thiết kế quy trình, kiểm soát chất lượng, phân tích hệ thống. | IM ít tập trung vào các kĩ năng kỹ thuật. |
| IEM tập trung vào thiết kế và cải tiến hệ thống, chẳng hạn như sản xuất hoặc các quy trình liên quan đến ngành. | IM tập trung vào cải tiến doanh nghiệp, chẳng hạn như tài chính, kinh doanh thông minh, chăm sóc sức khỏe và quản lý thông tin. |
| IEM đào tạo người hỗ trợ và trưởng nhóm. | IM đào tạo các vị trí quản lý cấp trung và điều hành. |
| IEM mang tính đa ngành và xuyên ngành hơn, vượt qua các ngành khoa học chính xác, khoa học kỹ thuật, hệ thống thông tin và khoa học xã hội, trong số những ngành khác. | IM lại tập trung nhiều hơn vào các khía cạnh quản trị kinh doanh trong lĩnh vực sản xuất công nghiệp. |
| IEM cũng cống hiến nhiều hơn cho việc phân tích, thiết kế, cải tiến hiệu suất và kiểm soát các hệ thống tích hợp về con người, vật liệu, thiết bị và năng lượng. | IM tập trung nhiều hơn vào các khía cạnh quản lý của các hệ thống công nghiệp, chẳng hạn như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm soát. |
| IEM được trang bị kiến thức để phân tích, thiết kế, tối ưu hóa các hệ thống sản xuất. | IM chủ yếu học về quản trị chuỗi cung ứng, chiến lược kinh doanh. |
| IEM có thể làm các công việc liên quan đến kỹ thuật như kỹ sư công nghiệp, nhân viên nghiên cứu và phát triển. | IM thường làm các công việc quản lý như trưởng phòng sản xuất, quản lý chuỗi cung ứng. |
Một số dấu mốc quan trọng trong lịch sử phát triển của ngành Quản lý công nghiệp, như:
- Năm 1776, Adam Smith đưa ra khái niệm phân công lao động trong cuốn sách “Nghiên cứu về bản chất và nguyên nhân của sự giàu có của các quốc gia” (An Inquiry into the Nature and Causes of the Wealth of Nations).
- Năm 1911, Frederick Winslow Taylor xuất bản cuốn sách “Nguyên lý quản lý khoa học” (The Principles of Scientific Management), đặt nền móng cho phương pháp quản lý công nghiệp hiện đại.
- Năm 1913, Henry Ford áp dụng dây chuyền lắp ráp trong sản xuất ô tô, tăng hiệu suất và giảm chi phí.
- Năm 1948, George Dantzig phát minh ra phương pháp tuyến tính (linear programming), một công cụ toán học quan trọng trong quy hoạch và tối ưu hóa.
- Năm 1950, Joseph M. Juran và W. Edwards Deming giới thiệu các phương pháp kiểm soát chất lượng tổng thể (total quality control) và cải tiến liên tục (continuous improvement) cho các doanh nghiệp Nhật Bản sau chiến tranh.
- Năm 1970, Taiichi Ohno và Shigeo Shingo phát triển hệ thống sản xuất tinh gọn (lean production system) cho Toyota, giảm lãng phí và tăng khả năng đáp ứng nhu cầu khách hàng.
- Năm 1980, Eliyahu M. Goldratt đưa ra khái niệm ràng buộc thời gian (theory of constraints) trong cuốn sách “Mục tiêu” (The Goal), giúp xác định và khắc phục các yếu tố hạn chế hiệu quả của hệ thống.
- Năm 1990, Michael Hammer và James Champy đề xuất khái niệm tái cấu trúc quy trình kinh doanh (business process reengineering), nhằm cải thiện hiệu năng của các quy trình kinh doanh bằng cách thiết kế lại từ đầu.
- Năm 2000, James P. Womack và Daniel T. Jones mở rộng khái niệm sản xuất tinh gọn thành triết lý kinh doanh tinh gọn (lean thinking), áp dụng cho các ngành nghề khác nhau
Ngoài những thông tin ở trên, bạn có thể tham khảo thêm một số nguồn nước ngoài về lịch sử ngành quản lý công nghiệp.
Ngành quản lý công nghiệp bắt nguồn từ cuộc cách mạng công nghiệp, được khởi xướng vào thế kỷ 18 bởi Sir Adam Smith, Henry Ford, Eli Whitney, Frank Gilbreth, Lilian Gilbreth, Henry Gantt và F.W. Taylor. Taylor được coi là cha đẻ của ngành quản lý công nghiệp, và các nghiên cứu của ông, cùng với những người tiên phong khác trong các phương pháp sản xuất hàng loạt, đã tạo ra lĩnh vực này. Sau năm 1970, ngành quản lý công nghiệp phát triển trên toàn thế giới và bắt đầu sử dụng tự động hóa và robot hóa rộng rãi.
Theo Encyclopedia Britannica cho biết, ngành quản lý công nghiệp có nguồn gốc từ các nghiên cứu của Taylor, các anh chị em Gilbreth và những người tiên phong khác của các phương pháp sản xuất hàng loạt.
Các nguồn tham khảo:
- Industrial Engineering and Management – mdpi.com – https://uwaterloo.ca/management-sciences/comparing-management-engineering-industrial-engineering
- Wikipedia: Industrial engineering – https://en.wikipedia.org/wiki/Industrial_engineering
